Dr. J.M.F. Fritschy MA (Wantje)
Egyptoloog (voorheen sociaal-economisch historica en bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de overheidsfinanciën)

Pecunia nervus rerum (geld is de zenuw van de staat), dat wist elke staatsman in Europa sinds Cicero. Maar hoe was dat in Egypte? De Egyptische staat kende tot de Ptolemeïsche periode geen monetaire economie, maar wel een Per-hedj. Deze term wordt voor alle perioden van de Egyptische geschiedenis vertaald als ‘schatkist’ of ‘huis van het zilver’, en gezien als een aanduiding voor de schatkist van de staat. De hiërogliefen-combinatie pr-HD komt al voor in zegelinscripties en op vazen van de Eerste Dynastie. In deze lezing zal de vraag centraal staan wat de inscripties uit die ontstaansperiode van het Egyptische schrift ons kunnen leren over de rol van de Per-hedj tijdens de vroegste periode van de Egyptische geschiedenis. Zilver was in Egypte nog schaarser dan goud. Was de Per-hedj toen echt al het ‘huis van het zilver’? En vervulde de Per-hedj inderdaad een centrale rol in het ontstaan van de Egyptische staat?

Ruwan van der Iest (MA, PhD-student Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Rijksuniversiteit Groningen)

Iedereen kent de zogenoemde Codex Hammurabi en wetteksten uit de Hebreeuwse Bijbel wel. Het zijn bekende teksten, die een grote invloed hebben gehad op hoe wij denken over wetgeving in het Oude Nabije Oosten. Oog om oog, tand om tand. In recent onderzoek is deze visie op dit genre van teksten echter in twijfel genomen en is men zich af gaan vragen of de teksten wel zo normatief waren als wij denken. Tijdens de lezing zullen wij ons verdiepen in wetteksten uit het Oude Nabije Oosten en de teksten vergelijken met documenten uit de praktijk, waarbij wij ons zullen focussen op o.a. het huwelijksrecht. Wat zijn de overeenkomsten tussen deze teksten? Wat zijn de verschillen? Hoe zouden wij de verschillen eventueel kunnen verklaren? Als de wetteksten geen normatieve teksten waren, wat waren het dan wel?

Willemijn Waal (Universitair Docent Hettitologie Universiteit Leiden,  directeur van het NINO)

In 1275 v.Chr. vond in Syrië de beroemde Slag bij Kadesh plaats tussen de twee grootmachten Egypte en Hatti, het rijk van de Hettieten. Een kleine twintig jaar later sloten de Egyptische farao Ramses II en de Hettitische koning Hattusili III een verdrag, dat het oudste ons overgeleverde internationale vredesverdrag is. Naast dit verdrag zijn er uit deze periode ook brieven bewaard gebleven van deze twee koningen en hun echtgenotes, waarin onder meer huwelijksperikelen, vriendschappen en intriges worden besproken. De lezing zal aan de hand van deze bronnen de persoonlijke en diplomatieke contacten tussen de rijken belichten.

Karel Innemee (Gastonderzoeker bij de opleiding Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam)

De derde Nijlacataract in Soedanees Nubië is sinds vele eeuwen een natuurlijke grens in het landschap. Het weerbarstige rotslandschap was de grens tussen provincies van het Meroïtische Rijk, daarna tussen de christelijke koninkrijken van Makuria en Nobadia, en tot op de huidige dag worden ten noorden en ten zuiden verschillende dialecten van het Nubisch gesproken. Precies op deze grens zijn door de eeuwen heen graffiti en rotstekeningen aangebracht, waarvan de betekenis onduidelijk is. Rond één van deze tekeningen, een afbeelding van een koninklijke of aristocratische Meroïtische figuur, niet ver van het dorp Miseeda, is op een bepaald moment een kerkje gebouwd, mogelijk in de 10e eeuw. In november-december 2021 gaat een groep archeologen, waarvan de spreker deel uitmaakt, beginnen met opgraving en conservering van de resten van dit kerkje. De lezing zal dus een eerste rapportage zijn van de resultaten, die mogelijk aanwijzingen bevatten waarom een kerkje werd gebouwd rond een veel oudere rotstekening en wat de connectie is met het grensgebied waarin het staat.