Let op: Online lezing via MS Teams
Voor aanmelden: eolnkvmosa@web.de
Wij sturen dan een link om aan de lezing deel te nemen.

Dr. R. de Boer (Rients)
Docent Oudheidswetenschappen UvA/VU

Deze lezing vertelt het verhaal van koning Antiochus I en een prachtige liefdesgeschiedenis. Na de dood van Alexander de Grote in 323 v.Chr. werd zijn rijk opgedeeld door zijn generaals. Het leeuwendeel kwam in handen van het Seleucidisch rijk dat bestond van 312 tot 63 v.Chr. De Seleucidische koningen waren pragmatisch en presenteerden zich als Helleense vorsten tegenover Grieken en als Babylonische koningen in Mesopotamië. Het mooiste voorbeeld is de zogenaamde Antiochus cylinder, waarop een traditionele Babylonische koningsinscriptie staat van Antiochus I (281-261 v.C.). Niet alleen de koning wordt erin genoemd, maar ook uniekerwijze zijn vrouw Stratonike.

Willem Hovestreydt
Egyptoloog

Het graf van farao Ramses III behoort tot de oudst bekende graven in het Dal der Koningen. Al in 1738 maakte Richard Pococke een beschrijving en plattegrond, en in 1769 werd hij gevolgd door James Bruce. Diens afbeeldingen van twee harpspelers in het graf droegen ertoe bij dat het uitgroeide tot een van de bekendste en drukstbezochte graven in het Dal.

Toch heeft het lang geduurd tot er van egyptologische zijde belangstelling werd getoond. Pas in de laatste twee decennia is hier enige verandering in gekomen, maar het graf is nooit systematisch gepubliceerd. Dat is jammer want sinds het eind van de 19e eeuw is vooral de achterste helft van het graf sterk beschadigd als gevolg van een of meer overstromingen. Delen van het graf zijn daardoor instabiel geworden en de kans op verdere schade is zeer reëel.

Enige tijd geleden is echter een Duits project van start gegaan dat is gericht op conservering, onderzoek en publicatie van het gehele graf. Het project heeft inmiddels twee succesvolle seizoenen achter de rug, waarvan de resultaten binnenkort gepubliceerd zullen worden. De spreker maakt deel uit van het onderzoeksteam.

Let op: bij de zaalindeling zal rekening gehouden worden met de vereisten op basis van de Corona-maatregelen. Het maximale aantal personen zal zijn 20. In verband hiermee verzoeken wij u om van te voren te reserveren via het emailadres c.stoop@telfort.nl en hierbij aan te geven of u alleen komt of met 2 personen die naast elkaar plaats kunnen nemen.

Dr. J.M.F. (Wantje) Fritschy MA
Egyptoloog (voorheen sociaal-economisch historica en bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de overheidsfinanciën)

De meest verwarrende god in het oud-Egyptische pantheon is Seth:

– moordenaar van Osiris, maar ook: beschermer van Re tegen de nacht-slang Apophis;
– vijand en tegenstander van Osiris’ postume zoon Horus, maar ook: diens vriend en partner
– gehate ‘vreemdeling’, maar ook: ‘huisgod van de Ramessiden’ naar wie Ramses I en II hun zoons noemden.

Herman te Velde schreef over deze god al lang geleden een proefschrift, waarvan zelfs een tweede druk verscheen (Seth, God of Confusion. A Study of his Role in Egyptian Mythology and Religion, Leiden 1977; oorspr. 1967). Dat biedt een grondig inzicht in uiteenlopende aspecten van Seth, de verwarrende god. Tevens zal aandacht worden besteed aan reacties op Te Velde’s boek – van onder meer Erik Hornung, de beroemde auteur van Der Eine und die Vielen. Altägyptische Götterwelt (rev. ed. 2005; orig. 1971) – en op recentere publicaties over de god Seth.

Max. 20 personen

Prof. Dr. Bert van der Spek
Emeritus hoogleraar oude geschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam

In 451 v. Chr. werd in Athene op voorstel van Pericles de wet aangenomen dat alleen die kinderen het volledig burgerrecht kregen die geboren waren uit ouders die beiden Atheners waren (Aristoteles, Athenaiōn Politeia, 26.3; zie ook: Demosthenes, Tegen Neaira 59.16 en 52). In ongeveer dezelfde tijd werden in Jeruzalem wetten ingevoerd die huwelijken verboden tussen Judeeërs en niet-Judeeërs. Dat gebeurde toen Nehemia door de Perzische koning Artaxerxes I (reg. 465 – 424) was aangesteld als gouverneur over Juda (445/4 – 433/2 v. Chr. + een nog latere periode) [zie Nehemia 13] en schrijver en priester Ezra door de Perzen naar Jeruzalem was gezonden, in het zevende jaar van een Artaxerxes, mogelijk Artaxerxes I (= 458), maar waarschijnlijker Artaxerxes II (= 398) [Ezra 10]. Is dit toevallig? Heeft het iets met Perzische politiek te maken? Hadden Juda en Athene vergelijkbare redenen de burgerrechtcriteria aan te scherpen? Redenen genoeg om wat te speculeren.

Deze lezing wordt georganiseerd in samenwerking met NKV

Dr. R. de Boer (Rients)
Coördinator faculteit Archeologie Oudheidswetenschappen UvA/VU

Deze lezing vertelt het verhaal van koning Antiochus I en een prachtige liefdesgeschiedenis. Na de dood van Alexander de Grote in 323 v.C. werd zijn rijk opgedeeld door zijn generaals. Het leeuwendeel kwam in handen van het Seleucidisch rijk dat bestond van 312 tot 63 v.C. De Seleucidische koningen waren pragmatisch en presenteerden zich als Helleense vorsten tegenover Grieken en als Babylonische koningen in Mesopotamië. Het mooiste voorbeeld is de zogenaamde Antiochus cylinder, waarop een traditionele Babylonische koningsinscriptie staat van Antiochus I (281-261 v.C.). Niet alleen de koning wordt erin genoemd, maar ook zijn vrouw Stratonike, en dat is uniek.

Let op: bij de zaalindeling zal rekening gehouden worden met de vereisten op basis van de Corona-maatregelen. Het maximale aantal personen zal zijn 20. In verband hiermee verzoeken wij u om van te voren te reserveren via het emailadres c.stoop@telfort.nl en hierbij aan te geven of u alleen komt of met 2 personen die naast elkaar plaats kunnen nemen.

Dr. R.H. van Gent
Senior researcher in de geschiedenis van de wis- en sterrenkunde, Mathematisch Instituut, Universiteit Utrecht

Iedereen weet wat een kalender is. We gebruiken een kalender voor het indelen van onze jaren, maanden, weken, vrije dagen en onze vakanties. Toch is er veel onkunde over de herkomst en geschiedenis van onze (de ‘westerse’) kalender.

Maar weinigen weten dat onze kalender een lange geschiedenis heeft en dat zij kenmerken heeft die al eeuwen, soms zelfs al duizenden jaren, geleden werden ingevoerd. Sommige aspecten van onze kalender, zoals de bepaling van de paasdatum en de hiervan afhankelijke christelijke feestdagen, hebben een nog ingewikkeldere geschiedenis die hun oorsprong hebben in de joodse en Babylonische kalenders. In de lezing zullen, naast de geschiedenis, ook de sterrenkundige en wiskundige aspecten van de kalender genoemd worden en zal uitgelegd worden hoe een ‘eeuwigdurende kalender’ werkt.

Max. 20 personen

Aanmelden via deze link

Dr. C.R. van Tilburg
Wetenschappelijk onderzoeker Griekse en Latijnse Talen en Culturen Universiteit Leiden

Sinds de uitvinding van het wiel – volgens de algemene opvattingen rond 4000 v.Chr. uitgevonden door de Soemeriërs – hebben reizigers en vervoerders de behoefte gehad aan gebaande en zo mogelijk verharde wegen. De alleroudste sporen die lijken te wijzen op een verharde weg dateren mogelijk zelfs nog van vóór 4000. In Oeroek, vanaf ± 3500 v.Chr. een stad van enige omvang, speelde het wiel een rol in een stedelijke economie en vanaf ± 2500 v.Chr. worden wegen en straten gemeengoed in steden als Oer I en Babylon; in Oer I waren al mensen actief die wegen onderhielden. Welke mijlpalen werden vervolgens genomen om uiteindelijk te komen tot de Koninklijke Weg van Perzië, met zijn lengte van 2500 kilometer op dat moment de langste weg ter wereld?

Theo de Feyter
Archeoloog en beeldend kunstenaar

Syrië is archeologisch een zeer rijk land. Het maakt deel uit van het Mesopotamische cultuurgebied waar belangrijke ontwikkelingen, zoals landbouw, aardewerk, het schrift, stedenbouw en staatsvorming in een zeer vroeg stadium hebben plaatsgevonden. Deze ontwikkelingen zijn ook terug te vinden op en in de Syrische bodem.

De lezing bestaat uit twee delen. In het eerste gedeelte passeert een aantal voorbeelden van de rijke Syrische archeologie en geschiedenis de revue: van de eerste dorpen waar aardewerk werd geproduceerd uit het zevende millennium tot de hoog ontwikkelde steden en stadstaten uit de Bronstijd (3e en 2e millennium v. Chr.) en de IJzertijd. Dit gedeelte sluit af met een aantal inheems-Romeinse, Byzantijnse en Middeleeuwse monumenten. Nederlandse archeologen hebben een betekenisvolle rol gespeeld in het archeologisch onderzoek.

Het tweede gedeelte is gewijd aan het verdwenen of bedreigde erfgoed. Niet alleen historische monumenten, maar ook het minder zichtbare bodemarchief is door bombardementen, moedwillige vernietiging en illegale opgravingen op grote schaal vernietigd. Is het mogelijk dit erfgoed te restaureren en zo ja, moet dat ook gebeuren? Ook komt de in het kader van de politieke situatie niet onbelangrijke vraag aan de orde wie dat dan gaat doen en betalen.

Dr. Lucas Petit
Conservator Collectie Nabije Oosten, Rijksmuseum van Oudheden

In 2004 en 2005 heeft een team Nederlandse en Jordaanse archeologen onder leiding van de spreker opgravingen uitgevoerd op Tell Dāmiyah. Deze ruïneheuvel, die sommigen met de Bijbelse plaats Adama identificeren, is prachtig gelegen op de oostelijke Jordaanoever en was voor het eerst onderwerp van studie.

De resultaten van het onderzoek waren opmerkelijk. Met een oppervlak van ‘slechts’ 40×40 meter, bleek deze nederzetting een belangrijke regionale en wel mogelijk internationale rol te hebben gespeeld. Een Egyptische farao was trots dat hij Adama had verslagen en ook de Assyriërs kwamen geregeld langs. Maar waarom? In het najaar van 2012 werden opgravingen op Tell Dāmiyah hervat om deze vraag te beantwoorden, eerst door het Rijksmuseum van Oudheden alleen en later samen met de Jordaanse Yarmouk universiteit van Irbid. Spectaculaire vondsten tonen aan dat Tell Damiyah in de late IJzertijd (750-650 v.Chr.) geen stad of handelscentrum was, maar een belangrijk regionaal en interregionaal heiligdom.