Monique Arntz
PhD-kandidaat Cambridge University

Al in het vroegste stadium van het Nieuwe Steentijd (Neolithicum) in het Oude Nabije Oosten, zo’n 12.000 jaar geleden, vinden we in opgravingen kleine beeldjes van mensen en dieren gemaakt van klei en steen. Ook in latere tijden blijven dergelijke figurines in gebruik. In historische periodes kunnen we met zekerheid zeggen dat sommige van deze objecten goden en godinnen voorstelden. Naar analogie zijn voornamelijk de prehistorische vrouwelijke figurines vaak geïnterpreteerd als godinnen. Maar zijn al deze figurines wel godinnen? Hoe kunnen we zo’n claim onderbouwen? Kunnen we eenduidige interpretaties geven voor objecten die gemaakt en gebruikt zijn door compleet verschillende samenlevingen die door duizenden jaren en ontelbare generaties van elkaar gescheiden zijn?

In deze lezing zal de problematiek van dergelijke analogieën worden besproken, en de problemen bij het interpreteren van ‘betekenis’ in archeologische objecten. Deze problemen zijn zo mogelijk nog groter als men onderzoek doet naar prehistorische periodes, waarvan we vaak weinig weten over immateriële aspecten van het leven zoals geloof. Toch kunnen we veel zeggen over figurines door gedegen archeologisch onderzoek dat zich richt op de materiële aspecten: hoe ze zijn gemaakt, hoe ze zijn gebruikt en in welke contexten we ze terugvinden. Twee Neolithische sites zullen dienen als een voorbeeld van deze holistische manier van onderzoek naar figurines: Tell Sabi Abyad in Syrië en Çatalhöyük in Turkije.

David Kertai
Conservator Collectie Nabije Oosten, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden

In de geschiedschrijving over Assyrië voeren de koningen en de oorlogen die ze voerden meestal de boventoon. Als andere leden van het Assyrische hof al ter sprake komen, dan gaat het vaak gepaard met diverse Oriëntalistische vooroordelen over harems en eunuchen. Dergelijke vooroordelen zijn al een aantal decennia geleden ter discussie gesteld als het gaat om andere historische koninkrijken zoals het Ottomaanse Rijk. Nieuwe inzichten hebben nu ook ons beeld van het Assyrische hof doen veranderen, waarbij er een veel genuanceerder beeld is ontstaan over de positie en mogelijkheden van individuele leden om zich status en macht te verwerven. In deze lezing zullen we kijken of er harems en eunuchen bestonden in Assyrië, wat de positie van koninginnen was en wat we weten over het Assyrische hof en zijn leden.

Drs. T.J.H. Krispijn

Uit teksten en afbeeldingen weten we tamelijk veel over de officiële muziek van het oude Mesopotamië maar van de populaire muziek veel minder. We zien op plaquettes en op beeldjes luit- en lierspelers, schaars geklede dames met handtrommels, naakte dwergen en apen: Een bont gezelschap. Veel van de muzikanten uit de wereld van de popmuziek behoren tot het “derde geslacht” d.w.z. LBHTI-gemeenschap. Aan de hand van afbeeldingen en teksten laat ik u kennis maken met de popmuziek in het oude Mesopotamië.

i.s.m. NKV

Prof. dr. Herman Teule
Emeritus hoogleraar Oosters christendom KU Leuven en Radboud Universiteit Nijmegen; oud-directeur Instituut voor Oosters Christendom Nijmegen

In deze lezing zullen we horen hoe de Christenen probeerden antwoord te vinden hoe om te gaan met de snelle ontwikkeling van de islam in de 7e eeuw. De moslims van hun kant probeerden ook een manier te vinden om door te kunnen gaan met datgene wat hun bindt. We zullen deze ontwikkeling bestuderen in de Umayyadische en vroeg-Abbasidische perioden tussen 661-900.

Jan G. Koek
Voorzitter Mehen, Studiecentrum voor het Oude Egypte

De ‘botanische tuin’ is een onderdeel van de tempel Karnak, die bekend is vanwege de vele afbeeldingen van bloemen en planten. De flora die in deze ‘botanische tuin’ is afgebeeld, bestaat uit ongeveer 70 verschillende exotische plantensoorten, waaronder irissen, aronskelken en salie. Dit is mogelijk het oudste voorbeeld van een ‘wetenschappelijke’ verzameling van de flora. Daarnaast zijn er diverse vogels afgebeeld en nog wat runderen en een gazelle. De meeste afgebeelde planten en dieren zullen de revue passeren, daarna zal geprobeerd worden de vraag te beantwoorden waarom deze planten en dieren hier zijn afgebeeld.