“Er is geen misdaad voor wie Christus hebben”: Geweld door vroege christenen in Egypte tegen andersdenkenden

Dr. Karel Innemee
Gast-onderzoeker bij de opleiding Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam

De eerste drie eeuwen van het Christendom worden vaak geassocieerd met vervolgingen door het Romeinse gezag. Met name in Egypte was de vervolging onder Diocletianus heftig. In de loop van de 4e eeuw, nadat het Christendom wordt gelegaliseerd, vindt er echter een omslag plaats. Deze wordt pas echt goed merkbaar als onder keizer Theodosius niet-christelijke cultussen worden verboden. De patriarchen Theophilus en Cyrillus orchestreren geweld tegen ‘heidenen’, vaak met inzet van groepen monniken die intimideren, plunderen en ook niet voor moord terugdeinzen. Tempels worden geplunderd en/of omgebouwd tot kerken. Ook de kloosterstichter Shenoute is een voorstander van hardhandig optreden en van hem is de uitspraak “er is geen misdaad voor wie Christus hebben.” Hoe valt dit te rijmen met de boodschap van liefde en verdraagzaamheid die in de boodschap van Jezus te vinden is? In deze lezing wordt een beeld gegeven van geweld tegen ‘heidenen’ en ‘ketters’ door ‘orthodoxe’ christenen, afbraak en confiscatie van tempels, en hoe men dit rechtvaardigde vanuit een christelijke doctrine.