Logegebouw
Bloemendalstraat 11
Dr. Karel Innemee
Gast-onderzoeker bij de opleiding Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam
Bij mensenoffers wordt veelal gedacht aan barbaarse rituelen in beschavingen die in tijd en ruimte ver van ons af staan. Maar de werkelijkheid is gecompliceerder. In de pre- en vroegdynastieke tijd werden er in Egypte mensen en dieren meegegeven in de graven van koningen. Deze praktijk werd al snel vervangen door het meegeven van 2- en 3-dimensionale afbeeldingen. Hoe vrijwillig gingen de mensen mee in het graf van hun vorst? Er wachtte hun tenslotte een hiernamaals dat geprivilegieerder was dan dat van de gewone Egyptenaar. Een geheel andere vorm van rituele doding, zeker niet op basis van vrijwilligheid, was die van het sacraal doden van krijgs-gevangenen door de farao. Maar niet alleen in Egypte, ook in andere culturen vond rituele doding plaats, in Mesopotamië en waarschijnlijk zelfs in het bijbelse Israël. De verhalen in het Oude Testament van de offers van Abraham en Jephtah staan waarschijnlijk niet op zichzelf. En hoe werd daar dan weer vanuit het christelijk denken tegenaan gekeken? De manier waarop in de 3de eeuw christenen zichzelf als martelaar bij de autoriteiten aangaven, lijkt te grenzen aan suïcidaal martelaarschap. In deze lezing wordt een overzicht gegeven van meer dan 3000 jaar waarin vanuit verschillende perspectieven, vrijwillig of onvrijwillig, mensen gedood werden om wille van het in stand houden van de kosmische en maatschappelijke orde, vanuit religieus perspectief.