De vroeg-dynastische ‘jaar-labeltjes’: De oudste ‘geschiedschrijving’ over Egypte?

Dr. J.M.F. Fritschy (Wantje) – gepensioneerd hoofddocent Economische en Sociale Geschiedenis en bijzonder hoogleraar Geschiedenis Overheidsfinanciën, Vrije Universiteit Amsterdam

Tot de fascinerendste vondsten uit de beroemde koningsgraven in Abydos van de koningen van Egypte’s Eerste Dynastie behoren kleine rechthoekige houten en ivoren labeltjes. Deze zijn vastgebonden geweest aan vaten met kostbare olie, die als grafgiften aan deze koningen waren meegegeven. Er zijn zowel tekstfragmenten in de vorm van vroeg-dynastische hieroglyfen op te vinden, als ‘gebeurtenissen’ op afgebeeld. Hadden deze labeltjes alleen een administratief doel, namelijk om duidelijk te maken in welk jaar de olie in het vat geproduceerd was? Of getuigen ze van wat gezien zou kunnen worden als de oudste poging tot geschiedschrijving in Egypte? Op de beroemde ‘Annalen-steen’ die waarschijnlijk uit de Vijfde Dynastie dateert, en waarvan het belangrijkste fragment zich in Palermo bevindt, is per jaar geordende informatie over Egypte’s oudste koningen te vinden. In deze lezing worden beide bronnen met elkaar vergeleken en wordt – mede op basis van de nieuwste literatuur over deze fascinerende periode – geprobeerd om tot een antwoord op deze vraag te komen.