Gebouw Hofrust
De Romeinse geschiedschrijver Sallustius schreef ooit dat de hele wereld zou buigen voor de Romeinse dapperheid, maar “als het om strijd tegen Galliërs ging was het puur een kwestie van overleven, niet van roem en eer.” Met deze Galliërs bedoelde Sallustius de Cimbri en Teutones: twee Germaanse stammen die Rome aan het begin van de eerste eeuw v. Chr. maar liefst vijf maal op het slagveld in het stof hadden doen bijten. Het was uiteindelijk de beroemde generaal Caius Marius die het barbaarse gevaar wist te bezweren. Maar de Furor Teutonicus, de Teutoonse razernij, was een thema dat tot in de late oudheid bleef rondspoken in het Romeinse collectieve geheugen. In het antieke bronnenmateriaal vinden we zelfs reflecties van een collectief trauma.
In deze lezing die is ingebed in recente inzichten met betrekking tot collective memory en collective trauma, zal worden ingegaan op de vraag of de Cimbri en Teutones werkelijk zulke machtige en gevreesde tegenstanders waren en of zij het inderdaad op Italië en Rome hadden voorzien – zoals sommige antieke schrijvers beweren. Het antwoord hierop ligt besloten in de manier waarop in de Romeinse samenleving collectieve herinneringen werden geconstrueerd en de manier waarop dit proces lijkt te zijn gemanipuleerd door Romeinse generaals met een dubbele agenda – C. Marius en Q. Lutatius Catulus. Dit is een eye-opener voor de tijd waarin wij zelf leven, waarin politici en anderen steeds gemakkelijker en ongenuanceerder met het verleden aan de haal gaan.
Drs. Bernt Kerremans is historicus, promovendus Oude Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen, en docent geschiedenis aan het Mgr. Frenckencollege Oosterhout.